Hikaye Tahtası Oluşturma

Bu bölüm e-öğrenmede etkileşimli dersler oluşturmak için farklı öğretim teknikleri ve medya elemanları uygulayarak nasıl hikaye tahtası geliştirebileceğimize dair rehberlik sağlamaktadır.

Hikaye Tahtası (Story Board) nedir?

Öğretim tasarımcıları her bir e-öğrenme dersini tasarlamak için konu uzmanları tarafından sağlanan içerik üzerinde çalışır. Dersin hikaye tahtası bu etkinlik sonucu oluşan tasarım dökümanıdır. Power Point sunumu şeklinde veya kelime işlemci programları aracılığı ile hazırlanabilir.

Etkileşimli bir e-dersin yapısı

Tipik bir e-ders yapısı şu bileşenlerden oluşmaktadır:

Öğrenme Hedefleri
İlk ekran ders için öğrenme hedeflerini tanımlayan net ve informal bir tanımdan oluşur.

Örnek:
"Veritabanı I" dersi için oluşturulan "Temel Kavramlar" ünitesinin "Veritabanı Kavramları" ders oturumu için öğrenme hedefleri ekranı

Giriş
Bir veya birkaç giriş ekranı ile derste kazanılacak bilgiler tanımlanır. Giriş'in amacı öğrenenleri ders sürecine motive etmektir.

Örnek:
"Veritabanı I" dersi için oluşturulan "Temel Kavramlar" ünitesinin "Veritabanı Kavramları" ders oturumu için giriş ekranları

 

 

 

 

İçerik

Bir dizi ekran (4 ila 25 arasında) ile dersin ana elemanları oluşturulur. Bunlar; metin, medya elemanları, örnekler, uygulama soruları şeklinde olabilir. Amaçları bilgi ve becerilerin öğrenilmesini kolaylaştırmaktır.

 

Bir dizi öğretim tekniği, içeriği sunmak için kullanılabilir.

Örnek:
"Veritabanı I" dersi için oluşturulan "Temel Kavramlar" ünitesinin "Veritabanı Kavramları" ders oturumu için içerik örnekleri

 

 

Özet

Dersin önemli notlarının listesidir. Özetin amacı öğrenenlerin dersin önemli noktalarını hatırlamalarına yardımcı olmaktır.

Örnek:
"Veritabanı I" dersi için oluşturulan "Temel Kavramlar" ünitesinin "Veritabanı Kavramları" ders oturumu için özet

 

E-dersin tamamı için hazırladığım hikaye tahtası (story board) aşağıdadır.

Kaynak:

E-learning methodologies - A guide for designing and developing e-learning courses, 6. Creating storyboards, Sayfa: 62-89. (http://www.fao.org/docrep/015/i2516e/i2516e.pdf‎)

Etkileşimli İçerik Oluşturma

Bu bölüm konu uzmanlarına e-öğrenme geliştirme süreci için içerik hazırlama ve yazma önerileri sunmaktadır.

Geleneksel eğitimde konu uzmanları  içeriği öğrenenlerle birleştirir ve onlara bunları doğrudan öğretir. E-öğrenmede ise konu uzmanları öğretim tasarımcılarına e-öğrenme materyali ve etkinlikleri hazırlamaları için gerekli bilgileri sağlar. Dersler için alan özellikli bilgi ve becerilerin geliştirilmesi gerekmektedir bu nedenle konu uzmanları öğretim tasarımcılarına yüksek kalitede içerik sunmalıdır. Konu uzmanının katılım boyutu materyalin kalitesine ve miktarına göre çeşitlilik gösterecektir.

Konu uzmanları tarafından hazırlanabilecek materyaller aşağıdaki şekillerde olabilir:

- Kullanıcı el kitabı ve teknik dökümantasyon

- Ders notları

- Sunumlar

- Dökümanlaştırılmış örnek olay çalışmaları

- Fotoğraf, resim, grafik, tablo ve diğer açıklayıcı materyaller

- Eğitim materyalleri; kendi kendine çalışma kılavuzları, web kılavuzları ve diğer uzaktan eğitim materyalleri

- Referans materyaller; özelleştirilmiş kavramlar dizini ve sözlükler

Peki oluşturulan bu materyaller hiçbir değişiklik yapmadan e-öğrenme için kullanılabilir mi?

- Cevap: Hayır. Oluşturulan materyaller otomatik olarak e-öğrenme materyallerine dönüştürülemez. Çünkü e-öğrenme yüz yüze öğrenmeden farklıdır ve özel biçimler gerektirir. Özellikle kendi kendine e-öğrenmede materyal dikkatlice tasarlanmalı ve içine öğrenenlerin ders boyunca bağımsız bir şekilde işlevleri gerçekleştirebilmelerine olanak sağlayacak şekilde yeterli öğretimsel destek gömülmelidir.

Örneğin yüz yüze öğrenme oturumları için hazırlanmış bir Power Point sunumu e-öğrenme içeriği olamaz çünkü sunucunun  geleneksel sınıflarda sunuma kattığı örnekleri ve beklentileri içinde barındırmaz.

Bunlara ek olarak oluşabilecek iki önemli durumda konu uzmanları ve öğretim tasarımcılarının üstleneceği görevler:

	Konu uzmanları	Öğretim tasarımcısı
Eğer oluşturulan materyaller her e-ders için uygun yüksek kalitede içerik sağlıyorsa	-Oluşturulan kaynak materyallerle e-ders arasındaki bağlantıyı kurar. -Öğretim tasarımcısı için uygulama örnekleri ve ek örnekler oluşturur -Terimler sözlüğü ve uygun tanımları seçer. -Ders/dersler için tavsiye edilen okumalar ve kaynaklar oluşturur.	-Değişik kaynaklardan gelen materyalleri konu uzmanlarının oluşturduğu uygulama örnekleri ile birlikte geliştireceği hikâye tahtasında birleştirir
Eğer oluşturulan materyaller ders içeriği için tam olarak yeterli değilse	-dersin öğrenme hedeflerine en uygun temel içerikleri belirler. -Öğretim tasarımcısı için uygulama örnekleri ve ek örnekler oluşturur. - Terimler sözlüğü ve uygun tanımları seçer. -Ders/dersler için tavsiye edilen okumalar ve kaynaklar oluşturur.	-Konu uzmanları tarafından webe uygun hazırlanmış örnekler ve uygulamalar ders içeriği ile birleştirerek hikaye tahtası geliştirir.

Bir e-ders ne kadar içerikten oluşmalıdır?

- Sadece bir e-ders 30 dakikadan fazla sürmemelidir.

Bir konu uzmanı sadece bir ders oluşturmak için kaç sayfa içerik sunmalıdır?

- Ders içindeki etkileşimler, soruların sayısı ve dersin zorluk seviyesine bağlı olarak değişir. 30 dakikalık bir ders 30 ekrandan oluşur, yaklaşık 10-15 sayfa içerik gerekebilir.

İçerik Geliştirme Önerileri

- İçerik geliştirmeden önce öğrenme hedeflerine göz atın

- İş sürecindeki her adımda dersin hedeflerinin değerlendirme testleri, uygulamalar ve içerikle uyuşup uyuşmadığından emin olun

- Öğrenme hedeflerinin gereksinim duyduğu her türlü bilgiyi sağlayın, sizin bildiğiniz fakat öğrenenlerin bilmeme ihtimallerinin olduğu bilgiler de dahil

- Öğrenenlerle ilişkili örnekler kullanın. Dersi alan kişilerin farklı geçmişleri varsa örnekleri çeşitlendirin. Bu öğrenenlerin kavramları anlamasına ve hatırlamasına yardımcı olacaktır.

- Her ders için konuları sınıflandırın: Bilinmesi gerekenler, Bilinse iyi olurlar

Dil Stiline Yönelik Öneriler

- Düz, basit ve net yazın

- Jargon (mesleki terimler) kullanmaktan kaçının

- Çok kültürlü bir kitleniz varsa, kültürlere özgü konuşma dilinden kaçının

- Bileşik cümleler kullanmayı en aza indirgeyin

- Öğrenenlere hitap ederken kişisel zamirleri kullanın

- Uygun yerlerde madde işareti kullanın

- Cinsiyet ayrımı yapmayacak şekilde konuşun

Kaynak:

E-learning methodologies - A guide for designing and developing e-learning courses, 5. Preparing content, Sayfa: 58-61.

e-Öğrenme Dersi Tasarımı---Öğretim, medya, değerlendirme ve dağıtım stratejileri tanımlanması

 

I. Öğretim Yöntemlerini tanımlamak

 

Bir e-öğrenme dersi tasarımı aşağıdaki öğretim yöntemlerinin birleşiminden oluşacaktır:

 

Açıklayıcı yöntemler

 

Yeni enformasyonu almayı vurgular; sunumlar, örnek olaylar, denemiş örnekler ve gösterileri içerir. Öğrenenlerin dinleme ve okuma veya araştırmalarını gerektirir.

 

E-öğrenmede bu yöntemler aşağıdaki formatlarda kullanılabilir:

a. Basit öğrenme içeriği, etkileşim içermeyen Word dökümanları, Power point sunumları

b. Metin, resim, ses, animasyon ve değerlendirme uygulamaları içeren etkileşimli e-dersler

c. Uzman kişiler veya öğreticiler tarafından oluşturulan sunumlar, ses ve video kayıtları (podcast), canlı dersler (öğrenenlerin istedikleri zaman ulaşabilecekleri şekilde düzenlenir)

d. Sanal sınıf (Öğretici ders içeriğini aynı platforma bağlanan öğrenenlere sunar, öğrenenler öğretici ile etkileşim kurabilir, soru sorabilir veya geri bildirim sağlayabilir.)

 

 

Uygulama yöntemleri

 

Aktif süreci vurgular; öğrenenlerin görevleri yaparak yeni bilgi oluşturmasıdır. Basit etkinliklerden simülasyonlar ve araştırma faaliyetleri gibi daha karmaşık etkinliklere kadar öğrenenlerin uygulama faaliyetlerini içerir.

 

E-öğrenmede bu yöntem iki biçimde kullanılabilir;

a. Etkileşimli e-dersler; animasyonlar ve işlevsel simulasyonlarla öğrenenlerin sistemle etkileşimi sağlanır ve yapılan faaliyetler üzerinden geri bildirim sağlanır.

b. Sanal sınıflar; öğretici uygulama paylaşım araçları kullanarak uygulamayı gösterir ve uygulamayı öğrenenlerin kontrolüne bırakarak uygulattırır.

c. Basılı dökümanlar (değerlendirme listeleri, teknik sözlükler vs.), çevrimiçi yardım veya daha karmaşık etkileşimli çevrimiçi sistemler

d. E-öğrenme dersleri

e. Elektronik simülasyonlar

f. Öğretici kontrolünde bireysel faaliyetler

g. Grup faaliyetleri

h. Öğrenme amaçlı oyunlar

ı. Tartışma forumları, e-mail, chat, ses ve video konferansları, wiki, blog gibi paylaşım ortamları

 

İşbirlikçi yöntemler

 

Öğrenmenin sosyal boyutunu vurgular; öğrenenler işbirliğine dayalı bir şekilde görevleri yapar ve bilgi paylaşır. Bu yöntem öğrenenlerin işbirliğine dayalı, birbirlerini dinleyen, tartışan kişiler olmasını gerektirir, böylece öğrenenlerin alana özgü veya problem çözme becerilerinden çok kişilerarası becerilerini geliştirir.

E-öğrenmede bu yöntem aşağıdaki biçimlerde kullanılabilir;
a. Tartışma forumları, e-mail, chat, ses ve video konferansları, wiki, blog gibi paylaşım ortamları
 

Yukarıdaki her bir yöntem farklı tipte medya ve iletişim araçları kullanılarak farklı biçimlerde sunulabilir. Örneğin bir sunum bir Power Point dosyası veya canlı kayıt edilmiş bir video sunumu şeklinde sunulabilir, bir çevrimiçi tartışma bir tartışma forumu veya Skype aracılığı ile yapılabilir.

 

Sunum biçimleri öğrenenlere, teknik ve örgütsel kısıtlamalara, mevcut zamana bağlı olarak seçilebilir.

II. Dağıtım Stratejisini Tanımlamak
 

Dağıtım stratejisini seçerken aşağıdaki bir takım faktörleri düşünmek gerekmektedir:

Öğrenenle ilişkili faktörler
Öğrenenler açısından sunum kanallarını rahat kullanmak, teknik uzmanlık seviyeleri ve mevcut zamanlarının olup olmaması gibi etkenler dikkate alınmalıdır.

Teknolojiye bakış açısı
Öğrenenlerin bilgisayar kullanma yetenekleri, ağ altyapısı ve ağ bağlantı ihtiyacı, teknoloji ile ilgili kararlar vermeden düşünülmesi gereken konulardır. Öğrenenlerin ağ sistemlerine kolay erişimi önemlidir. Bazı faaliyetlere internet bağlantısı desteği ile ulaşılabilirken, bazıları kendi hızında e-öğrenme şeklinde internetten bağımsız geliştirilebilir. eğer sınırlı bir internet bağlantısı söz konusu ise CD-ROM kullanımı, çevrimdışı dökümanlar öğrenenlerin hizmetine sunulabilir.

Öğrenenlerin kullandığı bilgisayar programları da e-öğrenme dersleri oluşturulurken düşünülmesi gereken diğer bir konudur.

Birçok farklı ortamın kullanılması e-öğrenme faaliyetinin etkisi arttırmak için gerekli değildir. İyi bir öğretim tasarımı öğrenmenin etkisi açısından  özel çoklu ortam efeklerinden daha önemlidir.

Örgütsel gereksinimler ve kısıtlamalar
Mevcut zaman ve bütçe gibi örgütsel gereksinimler ve kısıtlamalar sunum biçimlerinin seçimini etkileyecektir.

Çeşitli çoklu ortam öğeleri ile süslenmiş bir kendi hızında e-öğrenme ortamı, bir sanal sınıf oluşturmaktan daha fazla zaman gerektirebilir. Etkileşimli içerik geliştirme maliyetleri yeni yazarlık araçlarının geliştirilmesi ile azalmıştır.

Öğretici merkezli derslerin geliştirilme maliyeti az, sunum maliyeti fazladır. Diğer yandan kendi hızında öğrenme derslerinin etkileşimli içerikler yüzünden geliştirilme maliyeti fazla, sunum maliyeti azdır. Bu nedenle öğrenenlerin sayısını bilmek maliyeti değerlendirmek açısından önemlidir.

III. Değerlendirme Stratejisini Tanımlamak

Tasarım aşamasında bu konuda kafa yormak önemlidir. Değerlendirme stratejisinde öncelikle değerlendirme yapma amacımızı belirlemeliyiz. Bu amaç dersin uygulamaya konmadan önce kalitesinin kontrol edilmesi (formatif, geliştirilebilir değerlendirme), ders uygulandıktan sonra acilen öğrenmenin ve eğitimin etkisinin ölçülmesi (onaylayıcı değerlendirme), ya da eski bir dersi değerlendirerek halen geçerli olup olmadığı veya değişikliğe ihtiyacı olup olmadığı belirlenebilir.

Daha sonra, öğrenenlerin öğrenme süreci veya eğer varsa öğrenenlere verilecek sertifika süreci tanımlanabilir. Anacak değerlendirmeye başlamadan önce değerlendirme testleri öğrenme hedeflerine göre düzenlenmelidir. Bu nedenle projenin en başında değerlendirme testleri kabataslak hazırlanıp her ünite için öğrenme hedefleri belirlenebilir.

Değerlendirme, derse başlamadan önce, dersin ortasında veya dersin bitiminde yapılabilir.


Kaynak:

Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) (2011). E-learning methodologies - A guide for designing and developing e-learning courses, Part IV - Defining instructional, media, evaluation and delivery strategies, Sayfa: 44-56, ISBN 978-92-5-107097-0. 

Bir ders planı tasarımı örneği

Aşağıdaki tasarımda tüm ders içeriği için öncelikli olarak ihtiyaç duyulan konulara ilk ünitelerde yer verilmiştir. Bu ders planı tasarımı, daha sonra oluşturulacak öğrenme içeriğinin geliştirilmesine katkıda bulunacaktır.

DERS: VERİTABANI I
Ünite ve ders başlığı	Tanımı
Ünite 1. Temel Kavramlar	Bu ünitede veritabanı yönetim sistemleri ve bu sistemlerde kullanılan temel kavramlar tanıtılacak ve veritabanı kullanımının sağladığı faydalardan bahsedilecektir.
Ders 1.1 – Veritabanı Kavramları	Veritabanı yapısı tanıtılacak ve bu yapıda yer alan tablo, satır, sütun, kayıt, veri tipleri, anahtar kullanımı, primary key, foreign key gibi kavramlar konu edilecektir.
Ders 1.2 – Veritabanı Yönetim Sistemleri (VTYS) ve VTYS sağladıkları yararlar	Veritabanı yönetim sistemi yazılımları tanıtılacak ve bu yazılımların sağladığı yararlar (veri tekrarı, veri tutarlılığı, veri paylaşımı, veri bütünlüğü, veri güvenliği, veri bağımsızlığı) anlatılacaktır.
Ünite 2. İlişkisel Veritabanı Tasarımı ve Normalizasyon	Veritabanı tasarım modelleri ve bu modellerden biri olarak ilişkisel veritabanı modeli tanıtılır, bir veritabanı tasarlanırken uyulması gereken normalizasyon kuralları anlatılır.
Ders 1.1 – Veritabanı Tasarımı	Veritabanı tasarımının önemi ve tasarım yapılırken izlenecek adımlar anlatılacaktır.
Ders 1.2 – İlişkisel Veritabanı Tasarımı (Kavramsal)	İlişkisel veritabanının kavramsal tasarımında sık kullanılan modellerden Varlık-İlişki (Entity-Relationship) Modeli tanıtılacaktır.
Ders 1.3 – İlişki Türleri	Varlık ilişki modelinde ve veritabanı sistemlerinde kullanılan ilişki türleri tanıtılır.
Ders 1.4 - Normalizasyon Kuralları	Normalizasyon kavramı, normalizasyonun amaçları ve veritabanı normalizasyon kuralları tanıtılır.
Ders 1.5 – Örnek Veritabanı Tasarımı	Örnek bir veritabanı tasarımı yapılarak varlık ilişki modeli tanıtılır.
Ünite 3. SQL- Yapısal Sorgu Dili	Veritabanı sistemlerinin kullandığı ortak dil olan SQL dili anlatılacaktır.
Ders 1.1 - Veritabanı oluşturmak	Basit anlamda ve profesyonel anlamda veritabanı oluşturmak, ikisi arasındaki farkları ayırt edebilme becerisi kazandırmak
Ders 1.2 – Tablo Oluşturmak ve Kısıtlamalar	Tablo oluşturmak, veri tipleri ve kısıtlamalar ve tablolar arası ilişkiler tanıtılacaktır.
Ders 1.3 – Veritabanı ve Tablo yapısını değiştirmek	Veritabanının ve tabloların yapısını sonradan değiştirmek için izlenen adımlar tanıtılacaktır.
Ders 1.4 – Tabloya kayıt eklemek, kayıtları güncellemek ve silmek	Insert, update ve delete sorguları ile ilgili uygulamalar geliştirilecektir.
Ders 1.5 – Verilere erişimleri düzenlemek	Veritabanı tablolarına kullanıcı yetkisi verme (Grant), kısıtlama (Deny)  ve verilen tüm izin ve kısıtlamaları iptal etme (revoke) ile ilgili uygulamalar geliştirilecektir.
Ünite 4. Bir Tablo Üzerinde Sorgulama Yapmak	Örnek tablolar üzerinde basit sorgulamalar nasıl yapılacağı anlatılacaktır.
Ders 1.1 – Kayıtları listeleme, benzersiz olanları listeleme	Select ve distinct sorguları tanıtılır.
Ders 1.2 – Kayıtları Sıralama	Order by ile ilgili sorgulamalar, ASC, DESC kavramları tanıtılır.
Ders 1.3 – Koşula bağlı sorgulamalar	Where ile yapılan koşullu sorgular tanıtılır. Karşılaştırma operatörleri, between.. and…, like, in ile yapılan sorgular tanıtılır.
Ders 1.4 –Matematiksel ve mantıksal operatörlerin kullanımı	Basit matematiksel işlemlerin sorgularda kullanımı, and, or, not gibi mantıksal operatörlerin kullanımı tanıtılır.
Ders 1.5 – Null değer sorgulama	Null değer içeren kayıtların sorgulamaları tanıtılır.
Ders 1.6 –Örnek bir tablo üzerinde basit sorgulamalar	Örnek bir tablo üzerinde basit sorgulamalar yapılır.
Ünite 4. Gruplandırarak Sorgulama	Tablolar üzerinde gruplama sorgularının nasıl yapılacağı anlatılır.
Ders 1.1 –Gruplandırarak sorgulamada kurallar	Gruplama sorguları yapılırken uyulması gereken kurallar anlatılır.
Ders 1.2 - Gruplandırma sorgularında kullanılan fonksiyonlar	Gruplama sorgularında sık kullanılan AVG(), MAX(), MIN(), COUNT() gibi fonksiyonlar tanıtılır.
Ders 1.3 –Gruplandırma sorgularında koşul ifadeleri	Gruplandırma işlemlerinde koşul ifadeleri (Having) kullanımı anlatılır.
Ders 1.4 – Örnek bir tablo üzerinde gruplama sorguları yapma	Örnek tablolar üzerinde gruplama sorguları yapılır.
Ünite 5. Birden Fazla Tablo Üzerinde Sorgulama	Birden fazla ilişkili tablo ile yapılan sorgulamalar anlatılır.
Ders 1.1 –Tablolarda takma isim kullanma	Sorgulamalarda tablolara takma isim koyma şekilleri ve nedenleri anlatılır.
Ders 1.2 - Tabloların birleştirilmesi	Tablolarda join ve where ifadesi ile birleştirme işlemleri anlatılır.
Ders 1.3 – Tabloları kümeleme ifadeleri ile birleştirme	İki sorgunun kesişimi, farkı ve iki sorguyu birleştirme için kullanılan deyimler tanıtılır.
Ders 1.4 – Örnek tablolar üzerinde sorguları yapma	Örnek tablolar birleştirilerek üzerinde sorgulama işlemleri yapılır.
Ünite 6. Alt Sorgular	Çok sayıda tablodan değer almak için kullanılan alt sorgular tanıtılır.
Ders 1.1 –Alt sorguların yapısı	Alt sorgu oluştururken dikkat edilmesi durumlara yer verilir ve alt sorguların yapısı tanıtılır.
Ders 1.2 – Alt sorguda in ve not in kullanımı	Birden fazla değer döndüren alt sorgularda in ve not in kullanımı anlatılır.
Ders 1.3 –Alt sorguda gruplama sorgularının kullanımı	Alt sorgularda group by ve having kullanımı anlatılır.
Ders 1.4 –Alt sorgularda exists ve not exists kullanımı	Alt sorgularda dönen değerlerin olup olmadığı durumlarda kullanılan ifadeler anlatılır.
Ders 1.5 –Alt sorgularda any, all kullanımı	Alt sorgudan dönen değerlerin bir grubunu veya hepsini sağlayan durumlarda kullanılan ifadeler tanıtılır.
Ders 1.6 – From’da alt sorgu kullanımı	SQL yapısının temel bileşenlerinden biri olan From'da alt sorgu kullanımı anlatılır.
Ders 1.7 – Örnek tablolar üzerinde alt sorgularla çalışma	Örnek ilişki tablolar üzerinde alt sorgu uygulamaları geliştirilir.

Kaynak: Özseven, Turgut (2012). Veritabanı Yönetim Sistemleri -I. Trabzon: Murathan Yayınevi.

e-Öğrenme Dersi Tasarımı---Ders içeriğinin belirlenmesi ve düzenlenmesi

1. Ders İçeriğinin Belirlenmesi ve Düzenlenmesi

Bir e-öğrenme dersinin tasarımında ders içeriğinin belirlenmesi ve bu içeriğin ders yapısı içinde düzenlenmesi için öncelikle yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

-ders içeriğinin hedef kitlenin ihtiyaçları doğrultusunda tanımlanması

-öğrenme hedeflerinin tanımlanması

-ders yapısının tanımlanması gerekir.

1.1. İhtiyaç Analizi

Yetiştirme, uzmanlık gerektiren bilgi ve becerilerin bir boşluğu doldurmasını gerektirir ve e-öğrenme bunun için en iyi çözümdür. Ancak öğrenme hedeflerini bir çok faktör etkileyebilmektedir; örneğin çevresel faktörler (yasal çerçeve, kurallar vs.), örgütsel bakış (örgütün formal ve informal girişimleri, destek sistemleri, personel, araç gereç vs.) veya bireysel kapasite (örgütte çalışan kişilerin bilgi, beceri ve davranışları vs.) gibi.

E-öğrenmenin tanımlanmış öğrenme hedeflerine uygun olup olmadığının anlaşılması da önemli bir diğer konudur.

1.2. Hedef Kitle Analizi

Hedef kitle analizi, ders tasarımını etkileyebilecek bazı faktörlerin gözden geçilmesini gerektirir:

a. Öğrenenlerin oturduğu bölge veya coğrafik alan

b. Öğrenenlerin çalıştığı kurumun veya örgütün türü ve öğrenenlerin uzmanlık alanları

c. Öğrenenlerin konu ile ilgili geçmiş deneyimleri veya bilgileri

d. E-öğrenme ve öğrenme içeriği için ayrılacak zaman

e. Öğrenenlerin e-öğrenmeye  katılacakları ve internete bağlanacakları yer (ev, iş veya öğrenme merkezi vs.)

f. Ağın bant genişliği

g. Bilgisayar ve yazılım için teknik   gereksinimler

1.3. Ders İçeriğinin Tanımlanması

Öğretim tasarım sürecinin en önemli basamağıdır. Tasarımcı doğru ve uygun içeriği eklemeli ve bu içeriğin öğrenenlere ulaştırılabilmesi için öğrenenlere yeterli ortam ve öğretim yöntemi sunmalıdır.

İçerik analizi belli öğrenme hedeflerinin ve müfredat taslağının geliştirilmesi için bir ön gereksinimdir. Konu uzmanları ve öğretim tasarımcıları bu analiz için birlikte çalışır. Bu süreçte içeriğini öğrenenlerin bakış açısından bakma fırsatı bulurlar.

İçerik tanımlama ve içerik analizi için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:

Görev Analizi

   Öğrenenlere verilecek görevler ve öğrenenlerde geliştirilmesi gereken bilgi ve beceriler tanımlanır. Görev analizi ile iş odaklı ders oluşturulur ve öğrenenlerin edineceği becerilere odaklanılır.  Bu analiz

dört aşamadan oluşmaktadır:

 1. aşama: Görevlerin tanımlanması

 2. aşama: Görevlerin sınıflandırılması

 3. aşama: Görevleri parçalara ayırma

 4. aşama: Parçalara ayrılan görevler için gerekli bilgi ve becerileri tanımlama

Konu Analizi

   Ders içeriğini tanımlar ve sınıflar. İçeriği oluşturan öğelerin sınıflandırılması onlar arasındaki daha sonradan oluşturulacak bağlantıları belirlememize yardımcı olur ve böylece ders taslağının iyileştirilmesine katkıda bulunur.

1.4. Öğrenme Hedeflerinin Tanımlanması

Görev ve konu analizinde tanımlanan görev ve içerik öğelerine bakarak tüm ders hedeflerini daha belirgin öğrenme hedeflerine dönüştürmek mümkündür.

Öğrenme hedefleri, her öğrenme etkinliğinin beklenen çıktısı olarak tanımlanabilir. Bu hedefler iki temel bileşenden oluşmaktadır;

- performansta beklenen seviye (faal bir fiil aracılığı ile, örneğin tanımlamak, açıklamak fiilleri ile ifade edilebilir)

- öğrenme içeriği (öğrenilmesi gereken bilgi ve beceri tipi, örneğin gıda güvenliği bilgi sisteminin temel hedefleri gibi).

 

Bloom'un bilişsel alanın taksonomisi dikkate alındığında öğrenme hedefleri 6 farklı bilişsel performansı ifade edebilir. Dolayısı ile bilişisel alanla ilgili öğrenme hedefleri Bloom'un taksonomisine göre basitten karmaşığa doğru aşağıdaki gibi düzenlenebilir.

 

Bloom'un taksonomisi ile bilişsel alan için performans seviyeleri

 

Psikomotor beceriler için diğer taksonomiler kullanılabilir. Öğrenme hedeflerinin net bir şekilde belirlenmesi öğrenenlerin ihtiyaçlarına odaklanan öğrenme etkinliklerinin geliştirilmesine yardımcı olur ve değerlendirme testlerinin temelini oluşturur.

 

1.5. Ders Diziliminin Tanımlanması

Ders diziliminin tanımlanmasında kullanılan yöntemlerden biri; gereksinimlerin önceliğinin belirlenmesi. Bu yöntem öğrenme hedeflerinin hiyerarşisini belirler, burada önce öğretilecek olan beceri diğer becerilerden daha önce yer alacaktır. Öğrenme hedefleri arasında hiyerarşi oluşturmanın diğer bir yolu görev ve konu analizlerini kullanmaktır.

Yandaki şekil bir e-öğrenme dersinin yapısına örnektir.

Bir ders, bir dizi oturumu içeren birkaç üniteden oluşmaktadır.

Kendi hızında e-öğrenme dersinde buradaki her oturum metin ve ortam öğelerini içeren bir dizi ekran görüntüsünden oluşan öğrenme nesnesi olarak tanımlanabilir.






Kaynak:

Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) (2011). E-learning methodologies - A guide for designing and developing e-learning courses, Part III - Identifying and organizing course content, 28-43, ISBN 978-92-5-107097-0.

Örnek Bir E-Öğrenme Dersi Tasarımı (Beginner)

Bu proje veritabanı dersine yönelik oluşturulacak bir e-öğrenme içeriği sunacaktır.

Gereksinim Analizi

Meslek Yüksekokullarında öğrenim gören 1. Sınıf öğrencilerine yönelik MS SQL veritabanı yönetim sisteminin kullanımına yönelik bir ders içeriği hazırlanacaktır.

Öğrencilerin bu sistemi kullanabilmesi için

-Bilgisayar veya interneti kullanabilecekleri herhangi bir elektronik ortam

-İnternet bağlantısı

-MS SQL Server 2008 programı

ihtiyaçları olacaktır.

Bu ders şu anda tarafımdan verilmekte, haftada 2 saat teorik ve 2 saat uygulama şeklinde toplam 4 ders saati verilmektedir.

Mevcut sistemde öğrencilerimin çoğunun derste not tutma alışkanlığı bulunmamakta bu nedenle dersin uygulama aşamasında ve dersin değerlendirme sürecinde problem yaşanmaktadır.

Öğrencilerin bu dersle ilgili gereksinimlerini ve beklentilerini tespit etmek amacıyla kendi öğrencilerime beyin fırtınası yöntemiyle sorular sorarak ve anket kullanarak bu e-öğrenme dersinden beklentilerini ölçmeyi planlıyorum.

Bu beklentileri sınıflandırarak bir sistem oluşturmak istiyorum.

Hedef Kitlenin Analizi

Bu e-öğrenme ortamını kullanacak öğrenciler Ayancık Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Teknolojileri Bölümü Bilgisayar Programcılığı Programında Veritabanı I dersine kayıtlı öğrencilerdir.

Öğrencilerin bir bölümü Meslek Liselerinin Veritabanı Programlama ve Web tasarımı bölümlerinden gelmektedir, bir kısmı ise Anadolu veya düz lise mezunudur ve bu öğrencilerin veritabanı hakkında ön bilgisi yoktur.

Öğrencilerin bilgisayarı temel düzeyde kullanmaktadır.

Bu ders içeriği öğrencilere bir dönemde 14 hafta şeklinde verilmektedir.

Öğrenciler okulda 7/24 internet erişimini kullanabilmektedir. Evlerinde veya mobil cihazlarında internet kullanana öğrenciler vardır.

Öğrencilerin kaç tanesinin evde internetinin olduğu, kaç kişinin sadece mobil cihazlar üzerinden internete girdiği ve evde masaüstü veya dizüstü bilgisayar kullanan öğrencilerin kullandıkları bilgisayarların özellikleri belirlenebilir.

Ders İçeriğinin Tanımlanması

Dersin konu başlıkları şu şekilde tanımlanabilir:
- Temel kavramlar
- İlişkisel veritabanı tasarımı
- Normalizasyon
- SQL (Yapısal Sorgulama Dili)
- Tek Tablo içinde sorgulamalar
- Gruplandırarak sorgulama
- Birden fazla tablo üzerinde sorgulama
- Alt sorgular

ADDIE Modeli

E-öğrenme malzemesi geliştirme sürecinde ADDIE modelinin kullanımı ile ilgili hazırladığım sunum aşağıdadır.

e-Öğrenme Yaklaşımları

Kendi çalışma hızında e-öğrenme (Self-paced e-learning)

Eğitici tarafından yönlendirilen ve kolaylaştırılmış e-öğrenme (Facilitated/Instructor-led e-learning)

-         Öğrenenlere ek kaynak ve değerlendirmeler içeren bir eğitim yazılımı sunulmaktadır. Bu nedenle web tabanlı öğrenmede (web-based training) denilmektedir. -        Eğitim yazılımı bir web sunucusunda tutulur, öğrenenler buna çevrimiçi öğrenme platformu veya CD-ROM aracılığı ile ulaşmaktadır. -      Öğrenenler kendi kişisel hızlarında, ihtiyaçları ve ilgileri doğrultusunda öğrenmekte özgürdür. -        E-öğrenme ortamını sağlayanlar öğrenme sürecini belli bir takvime veya yönetime bağlamak zorunda değildir. -       E-öğrenme içeriği metin, grafik, ses ve video gibi farklı ortamlar aracılığı ile alınır ve öğrenme hedefleri doğrultusunda geliştirilir. -        Öğrenenlerin kendi kendilerine yetebilmeleri için mümkün olduğunca çok öğrenme desteği sunulmalıdır. Özellikle e-posta tabanlı teknik destek ve e-eğitmenlik sunulmalıdır. -         Kendi hızında öğrenme internet ortamında sunulduğunda, öğrenenlerin faaliyetleri merkezi bir veritabanı aracılığı ile izlenebilir.

-        Bir ders programında birleştirilen birçok içerik ve faaliyetle geliştirilen düz bir müfredattan oluşmaktadır.   -        Bir ders, çevrimiçi öğrenme ortamında bir kolaylaştırıcı ve/veya eğitici tarafından yönlendirilir ve takvime alınır.   -        Bireysel çalışma için öğrenme içeriği eğiticinin dersi, bireysel görevler ve öğrenenler arasında işbirliğine dayalı faaliyetlerle bütünleştirilebilir.   -        Öğrenenler, kolaylaştırıcılar ve eğiticiler, e-posta, tartışma forumları, konuşmalar, anketler, ses ve video konferans gibi iletişim araçları vasıtası ile iletişim kurabilir ve birlikte çalışabilirler.   -        Son adımda genellikle öğrenmeyi ölçen bir değerlendirmeyi veya uygulamayı içermektedir.

Kaynak:

Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) (2011). E-learning methodologies - A guide for designing and developing e-learning courses, Part I – Introduction, 7-26, ISBN 978-92-5-107097-0.